—
Φωτογραφία: Αντώνης Νικολόπουλος / Eurokinissi
Η ανακοίνωση ενός μεγαλεπίβολου σχεδίου, συνολικού ύψους 2,5 δισ.(!) για την υδροδότηση της Αττικής, είναι άλλη μια απόπειρα της κυβέρνησης για βιασμό της φύσης και της λογικής στην κατεύθυνση της εμπορευματοποίησης του νερού και της εξυπηρέτησης των μεγάλων εργολάβων.
Το σχέδιο προβλέπει δύο μεγάλες όσο και ανορθολογικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση της υδροδότησης της Αττικής:
- την εκτροπή ποταμών της Ευρυτανίας προς τον ταμιευτήρα του Εύηνου
- και τη δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης σε Βοιωτία και Αττική
ενώ βραχυπρόθεσμα σχεδιάζεται η λειτουργία των γεωτρήσεων της ΕΥΔΑΠ στη λεκάνη του Βοιωτικού Κηφισού, χωρίς καμία μέριμνα για την άρδευση της Κωπαΐδας, που εξακολουθεί να βασίζεται σε απαρχαιωμένα ανοιχτά κανάλια με τεράστιες απώλειες.
Τη στιγμή που τα δίκτυα ύδρευσης έχουν διαρροές που υπολογίζονται σε πάνω από 15% της κατανάλωσης και τα νερά του λεκανοπεδίου απορρίπτονται στη θάλασσα (αφού σχεδόν όλα τα ρέματα και τα ποτάμια μετατράπηκαν σε οχετούς).
Και τώρα σχεδιάζεται η μεταφορά νερού από την Ευρυτανία για να πλένουμε τα πεζοδρόμια, να ποτίζουμε τα πράσινα και να το χάνουμε από έλλειψη συντήρησης των δικτύων.
Εκτροπές και έκτροπα
Πρόκειται για έναν σχεδιασμό όχι μόνο παρωχημένο, αλλά και σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία που προβλέπει ότι κανένα έργο που αλλάζει τη φυσική ροή ενός ποταμού δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, αν δεν εντάσσεται στο Σχέδιο Διαχείρισης της Λεκάνης Απορροής του. Η Ευρυτανία ανήκει στο ΣΔΛΑ Ποταμών της Ανατολικής Στερεάς, που αναθεωρήθηκε πρόσφατα μέσα από διαδικασίες διαβούλευσης και δεν προβλέπει την εκτροπή των ποταμών, ούτε τη μεταφορά του νερού. Ας σημειωθεί ότι δεν έχει δημοσιοποιηθεί τεχνική μελέτη και μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία προβλέπει αφενός εξέταση εναλλακτικών προτάσεων και αφετέρου διαβούλευση με πολίτες, φορείς, δήμους, Περιφέρεια.
Όμως οι εκτροπές και τα έκτροπα δεν σταματούν εδώ. Το έργο δεν θα δημοπρατηθεί με διεθνή διαγωνισμό όπως πρέπει λόγω του προϋπολογισμού που εκτιμάται σε 535 εκατ. Θα γίνει με κλειστή διαδικασία διαπραγμάτευσης με την επίκληση κατεπείγουσας ανάγκης λόγω απρόβλεπτων γεγονότων. Πρόκειται για μια διαδικασία που χρησιμοποιήθηκε ήδη για τα αντιπλημμυρικά έργα μετά τον Daniel, τα οποία μοιράστηκαν στις τέσσερις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας. Το πόσο απρόβλεπτη μπορεί να θεωρηθεί η ξηρασία είναι κάτι που δεν απασχολεί την κυβέρνηση. Με ειδική νομοθετική ρύθμιση του 2025 προβλέπουν ότι μια περιοχή θα κηρύσσεται σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας. Μάλιστα, επειδή κατόπιν όλων των παραπάνω η ΕΕ μάλλον δεν πρόκειται να χρηματοδοτήσει το έργο, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης ανέφερε ότι μια σκέψη είναι να καλυφθεί το κόστος από την ΕΥΔΑΠ, την οποία χρηματοδοτούν οι καταναλωτές.
Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος
Το έργο της εκτροπής, πέρα από το υψηλό κόστος (και το εργολαβικό όφελος) που θα επωμιστεί η κοινωνία, απειλεί μία από τις πιο ανέγγιχτες και παρθένες περιοχές της Ευρώπης με εξαιρετική και αναγνωρισμένη οικολογική σημασία, με ορεινά δασικά και υδάτινα οικοσυστήματα που λειτουργούν ως καταφύγια άγριας ζωής και περιοχές αναπαραγωγής σπάνιων ειδών. Το μαγευτικό φαράγγι Πανταβρέχει είναι ένας από τους τόπους που απειλούνται. Η κατασκευή της διπλής υπόγειας σήραγγας των 20 χλμ (που θα μεταφέρει τα νερά των ποταμών Καρπενησιώτη και Κρικελοπόταμου προς τον ταμιευτήρα του Ευήνου) αποτελεί τεχνικά και οικολογικά ένα από τα πιο επιβαρυντικά στοιχεία του έργου. Όχι μόνο θα ανακόψει τη φυσική ροή των ποταμών προκαλώντας μόνιμη και ανεπανόρθωτη υποβάθμιση στο οικοσύστημα, αλλά θα οδηγήσει σε απώλεια υπόγειων υδροφορέων και αποστράγγιση πηγών, θα αλλοιώσει το φυσικό ανάγλυφο, θα επηρεάσει τη στατικότητα του εδάφους, θα προκαλέσει καθιζήσεις ή κατολισθήσεις. Για αυτή τη φαραωνική επέμβαση με τις ανυπολόγιστες συνέπειες, δεν υπάρχει μέχρι στιγμής καμία μελέτη, καμία εξέταση εναλλακτικών λύσεων, καμία ενημέρωση και διαβούλευση.
Από την άλλη πλευρά, η συμπληρωματική «λύση» των μονάδων αφαλάτωσης –που σχεδιάζονται στο Λαύριο και τη Νέα Πέραμο, αλλά και σε ιδιωτικές βιομηχανικές περιοχές στη Θίσβη και τα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας– είναι μια ακριβή, ενεργοβόρα και ρυπογόνα διαδικασία για την παραγωγή νερού χαμηλής ποιότητας.
Και όλα αυτά χωρίς –όπως ομολογείται– να υπάρχει μια σαφής εκτίμηση των αναγκών και της πρόγνωσης των βασικών κλιματικών και υδρολογικών μεταβλητών.
Το σχέδιο συγχωνεύσεων και ιδιωτικοποίησης
Το μεγάλο σχέδιο συμπληρώνεται με τη συγκέντρωση όλων των υδατικών πόρων ύδρευσης και άρδευσης της Βοιωτίας, της Εύβοιας και της Φωκίδας και της Αττικής στην ΕΥΔΑΠ ΑΕ, όπως και της Χαλκιδικής μαζί με της Θεσσαλονίκης στην ΕΥΑΘ. Είναι το πρώτο βήμα για την συγχώνευση όλων των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και των Τοπικών Οργανισμών Άρδευσης (ΤΟΕΒ), ώστε να δημιουργηθούν μεγάλες επιχειρήσεις για τους ενδιαφερόμενους ιδιώτες εργολάβους και επενδυτές. Πρόκειται κυριολεκτικά για τηναρπαγή του νερού από τον έλεγχο των τοπικών κοινωνιών και την υπαγωγή του σε καθεστώς αγοράς και κερδοφορίας.
Για τον σκοπό αυτό επεκτάθηκε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) σε ΡΑΑΕΥ, ώστε να περιλάβει την αγορά που δημιουργούν για το νερό και τη διαχείριση απορριμμάτων. Για τον ίδιο σκοπό, επανέφεραν την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για την τιμολόγηση του νερού με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, παρότι η προηγούμενη του 2017 είχε ήδη κριθεί ως αντισυνταγματική από το ΣτΕ. Παρά την πρόσφατη δήλωση του Μητσοτάκη ότι επανέφερε τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στον έλεγχο του δημοσίου, στην πραγματικότητα η κυβέρνησή του από την πρώτη στιγμή πάλεψε για το αντίθετο. Το2021 προσπάθησε να παραδώσει σε μεγαλοεργολάβους όλο το εξωτερικό υδρευτικό σύστημα της Αθήνας (Μόρνος, Εύηνος, Υλίκη, Μαραθώνας), αλλά σκόνταψε στο ΣτΕ που ακύρωσε την προσπάθεια μετά από προσφυγή πολιτών και συνδικαλιστών. Το 2022 μετά από άλλη προσφυγή το ΣτΕ αποφάσισε την επιστροφή των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το Υπερταμείο, αλλά η κυβέρνηση έκανε νόμο προκειμένου να παραμείνουν. Χρειάστηκε νέα προσφυγή για να υποχρεωθεί τελικά να επιστρέψει τις δύο εταιρείες ύδρευσης στο Δημόσιο το 2023. Στη συνέχεια ανακοίνωσε το σχέδιο των συγχωνεύσεων των ΔΕΥΑ που συνάντησε μεγάλες αντιδράσεις και σήμερα επιστρέφει δυναμικά βαφτίζοντας τη λειψυδρία απρόβλεπτη ανάγκη, ενώ δεν έχει πάρει κανένα μέτρο για να την αντιμετωπίσει.
Παρά, λοιπόν, τις αντιστάσεις και παρά τις αποφάσεις του ΣΤΕ, η κυβέρνηση προσπαθεί με κάθε τρόπο να καταργήσει τον δημόσιο χαρακτήρα του νερού. Όμως η αντιμετώπιση του νερού ως εμπόρευμα θα φέρει μεγάλες αυξήσεις στα τιμολόγια του νερού και προοπτικά θα υποβαθμίσει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης.
Πίσω από τα μεγάλης κλίμακας έργα και την απόπειρα άλωσης των πιο βασικών (και γι’ αυτό αποδοτικών) κοινών αγαθών, αναδύεται το μοντέλο που υπηρετούν χωρίς καμία αμφισβήτηση.
Η συγκέντρωση του κόσμου στα μεγάλα αστικά κέντρα και ειδικά στην Αθήνα, επιτρέπει όχι μόνο τη συγκέντρωση του εργατικού δυναμικού και των καταναλωτών, αλλά και την ερήμωση της υπαίθρου, ώστε να «αξιοποιηθεί» ανεμπόδιστα από τις μεγάλες εταιρείες. Ενεργειακές εγκαταστάσεις κάθε είδους που καταστρέφουν με ταχύτητα τη μέχρι πριν λίγο παρθένα ελληνική φύση, εκτροπές και φράγματα ποταμών, μεγάλης κλίμακας αγροτικές εκμεταλλεύσεις, εξορύξεις, ιδιωτική διαχείριση δασών, συγκέντρωση και εκμετάλλευση των νερών, αποτελούν σχέδια συγκέντρωσης του πλούτου σε ολοένα και λιγότερα χέρια χωρίς τοπικές αντιστάσεις και αντιδράσεις.
Από την άλλη, στην υδροκέφαλη Αττική συγκεντρώνονται όλες οι δραστηριότητες που κατασπαταλούν νερό και πόρους και παράγουν απόβλητα όπως το project του Ελληνικού, ο υπερτουρισμός, τα μεγάλα datacenters. Ένα μοντέλο αβίωτο, που ωστόσο υπηρετείται ως μονόδρομος.
Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις όπως μέτρα για την εξοικονόμηση, την ανακύκλωση του νερού, την αξιοποίηση και τον εμπλουτισμό των υδατικών πόρων της Αθήνας που σήμερα αγνοούνται στο σύνολό τους, ο περιορισμός των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης και άρδευσης, η αποκέντρωση δραστηριοτήτων.
Προϋποθέτουν διαφάνεια, κοινωνικό έλεγχο και δημοκρατικό σχεδιασμό. Πάνω από όλα απαιτούν ενεργούς και ενημερωμένους πολίτες, αποφασισμένους να μην επιτρέψουν να τους πάρουν ακόμη και το νερό.
epohi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου